De overeenkomst van opdracht; een compleet overzicht

Wat is een overeenkomst van opdracht?

De overeenkomst van opdracht is een verbintenis tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer waarin afspraken over bepaalde werkzaamheden zijn opgenomen. Het kan gaan om een enkele opdracht, maar ook om een langdurig project. Daarbij is het met name van belang dat er geen arbeidsovereenkomst wordt aangegaan en dat het niet gaat om het aannemen van werk van ‘stoffelijke aard’. In ruil voor de uitvoering van de opdracht ontvangt de opdrachtnemer een vergoeding.

De verbintenis op papier wordt meestal gebruikt als een opdrachtgever een freelancer of een zzp’er wil inhuren. Het wordt om die reden ook wel de freelancersovereenkomst of zzp-overeenkomst genoemd. Maar ook het midden- en kleinbedrijf en zelfs particulieren gebruiken deze overeenkomst met enige regelmaat. In de overeenkomst staat onder andere wat de opdracht inhoudt en welke betaling daar tegenover staat.

Bedrijven of particulieren die een zzp’er willen inhuren zijn niet verplicht om een overeenkomst van opdracht op te stellen. Maar het kan een hoop narigheid en een eventuele gerechtelijke procedure voorkomen. Aan de andere kant is het voor de zzp’er of de freelancer heel belangrijk om op papier te zetten wat de opdracht precies inhoudt en wat daar tegenover staat.

Wanneer heb je een overeenkomst van opdracht nodig?

Freelancers, zzp’ers en mkb’ers kunnen eigenlijk niet om de overeenkomst van opdracht heen. Het is bijvoorbeeld de overeenkomst die wordt gebruikt door freelance copywriters, websitebouwers, schoonmakers, vermogensbeheerders en consultants. De verbintenis op papier is niet verplicht, maar het is bij een mondelinge afspraak achteraf heel moeilijk aan te tonen welke afspraken er precies zijn gemaakt.

Naast het op papier zetten van afspraken wordt deze overeenkomst voornamelijk gebruikt om te voorkomen dat er een arbeidsovereenkomst ontstaat. De overeenkomst van opdracht lijkt in de praktijk namelijk nog wel eens op een arbeidsovereenkomst. Op het moment dat de Belastingdienst de overeenkomst aanmerkt als een verkapte arbeidsovereenkomst (schijnzelfstandigheid) zijn er door de opdrachtgever allerlei sociale voorzieningen verschuldigd.

Is de overeenkomst van opdracht geschikt voor zzp’ers?

De overeenkomst van opdracht is bij uitstek geschikt voor zzp’ers. Afspraken met zelfstandigen en freelancers worden vaak mondeling of per mail gemaakt en dan kan het heel handig zijn om deze afspraken vast te leggen in een overeenkomst. Hiermee schep je voor beide partijen duidelijkheid en kun je misverstanden voorkomen. De overeenkomst van opdracht is in dit geval de ideale vorm.

Wat is het belang van de opdrachtgever bij de overeenkomst van opdracht?

Het belang van de opdrachtgever bij de overeenkomst van opdracht zit hem voornamelijk in dat met het sluiten van deze overeenkomst een dienstverband voorkomen kan worden. Dit zorgt ervoor dat de ondernemer de freelancer niet hoeft te betalen als deze ziek of op vakantie is en ook geen bijdrage aan sociale verzekeringen hoeft af te dragen. Daarnaast is er het voordeel dat de overeenkomst van opdracht eenvoudiger en sneller kan worden opgezegd. De opdrachtgever heeft namelijk te allen tijde het recht om de overeenkomst tussentijds op te zeggen.

Belang van de schriftelijke afspraak

De meeste geschillen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer ontstaan omdat er geen goede afspraken op papier worden gezet. Het is bij een geschil namelijk heel moeilijk aan te tonen wat er precies is afgesproken bij een mondelinge overeenkomst. Daarom is het zo ontzettend belangrijk om de meest belangrijke zaken op te nemen in een overeenkomst van opdracht.

Wie stelt de overeenkomst van opdracht op?

Beide partijen kunnen de overeenkomst van opdracht opstellen, maar meestal wordt dit gedaan door de opdrachtgever. Als de opdrachtgever geen overeenkomst van opdracht heeft verstuurd kun je dit als zzp’er zelf doen. Je kunt een modelovereenkomst gebruiken van de Belastingdienst of er zelf één opstellen die specifiek is afgestemd op jouw opdracht.

Hoe leg je de overeenkomst van opdracht vast?

De overeenkomst ligt vast als deze door beide partijen ondertekend is. Dit kun je doen door de overeenkomst in de mail naar de andere partij te versturen en te vragen of ze dit voor jou kunnen onderteken. Zodra beide partijen het contract hebben ondertekend is de overeenkomst van opdracht vastgelegd.

Voordelen van een overeenkomst van opdracht

Het grootste voordeel van de overeenkomst van opdracht is dat er een grote mate van duidelijkheid ontstaat tussen de partijen. Als de opdracht nauwkeurig is omschreven kan dat een hoop discussie voorkomen. Mocht er later alsnog een geschil ontstaan kun je altijd terugverwijzen naar de schriftelijke overeenkomst.

Een tweede voordeel van deze overeenkomst is dat het kan voorkomen dat er een arbeidsovereenkomst (schijnzelfstandigheid) ontstaat. Dat is voornamelijk van belang bij langdurige samenwerkingen die lijken op een dienstverband. De titel van de overeenkomst is bij een geschil over de aard van de overeenkomst niet doorslaggevend, maar kan wel helpen.

Ten derde is er het (belasting)voordeel voor de zzp’er of de freelancer. Omdat hij via een overeenkomst van opdracht werkt in plaats van een arbeidsovereenkomst heeft de zzp’er recht op verschillende aftrekposten zoals de ondernemersaftrek en de startersaftrek. Deze aftrekposten kunnen aanzienlijk schelen op de inkomstenbelasting.

Zzp’ers en freelancers hebben daarnaast het voordeel dat ze zich met een overeenkomst van opdracht niet exclusief aan een bedrijf of particulier verbinden. Dat maakt het mogelijk om voor verschillende opdrachtgevers tegelijkertijd te kunnen werken.

Wat is het verschil met andere overeenkomsten?

De overeenkomst van opdracht lijkt op een aantal andere overeenkomsten, maar er zijn toch een aantal verschillen. Art 7:400 BW zegt over de overeenkomst van opdracht het volgende:

“De overeenkomst van opdracht is de overeenkomst waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, zich jegens de andere partij, de opdrachtgever, verbindt anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaamheden te verrichten die in iets anders bestaan dan het tot stand brengen van een werk van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, het uitgeven van werken of het vervoeren of doen vervoeren van personen of zaken.”

Arbeidsovereenkomst

Het verschil tussen de arbeidsovereenkomst en de overeenkomst van opdracht zit hem voornamelijk in het feit dat er bij de overeenkomst van opdracht geen gezagsverhouding mag ontstaan tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer. De zzp’er of freelancer moet zijn werk op zijn eigen tijd en naar eigen inzicht kunnen doen. Wat je wel mag doen is een bepaalde termijn afspreken en op papier zetten hoe het eindresultaat eruit moet komen te zien.

In de praktijk is dit verschil niet altijd even duidelijk. Het zou kunnen dat de Belastingdienst de overeenkomst van opdracht wel als een arbeidsovereenkomst ziet. Er is dan sprake van een fictieve dienstbetrekking of schijnzelfstandigheid en dat houdt in dat de opdrachtgever alsnog loonbelasting moet betalen en sociale voorzieningen moet afdragen.

Overeenkomst van aanneming

De wet zegt dat het bij een overeenkomst van opdracht niet mag gaan om het tot stand brengen van werk van stoffelijke aard. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan het bouwen van een huis of het aanleggen van een weg. Voor deze gevallen bestaat de overeenkomst tot aanneming van werk.

Een ander belangrijk verschil is dat er bij de overeenkomst tot aanneming van werk vooraf een prijs wordt afgesproken die op een later moment zou kunnen veranderen doordat de kosten hoger blijken.

Overeenkomst van bewaarneming

Het mag bij de overeenkomst van opdracht ook niet gaan om het bewaren van zaken. Het bewaren van zaken houdt in dat je een (hoofd)zaak aan een ander toevertrouwt die de zaak voor jou in bewaring neemt. Het is daarbij van belang dat de zaak op een later moment weer wordt teruggegeven. Hierbij kun je onder andere denken aan het afgeven van je jas in de garderobe van een theater.

Overeenkomst tot het uitgeven van werk

Een andere uitsluiting binnen art. 7:400 BW is dat de overeenkomst van opdracht niet mag gaan om het uitgeven van werken. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om het uitgeven van boeken of muziek. Als je een overeenkomst wilt afsluiten voor het uitgeven van een boek of muziek heb je een uitgeefovereenkomst (uitgeverscontract) nodig.

Vervoersovereenkomst

Ook is het niet mogelijk om een overeenkomst van opdracht te sluiten voor het vervoeren of doen vervoeren van personen of zaken. Voor deze gevallen bestaat de vervoersovereenkomst. De reden hierachter is dat de wetgever voor dit soort diensten specifieke bepalingen heeft opgenomen die niet gelden voor de overeenkomst van opdracht.

Raamovereenkomst

De raamovereenkomst regelt een samenwerking die voor een langere tijd wordt aangegaan. In deze overeenkomst staan algemene afspraken die gelden op het moment dat de eerste opdracht wordt verleend. Na het aangaan van een raamovereenkomst worden meestal meerdere overeenkomsten van opdracht getekend.

Omdat de algemene afspraken dan al vaststaan is een overeenkomst van opdracht vaak met één mailtje al geregeld. Het hoeft in de overeenkomst van opdracht namelijk alleen nog te gaan over specifieke en meer concrete zaken die gericht zijn op die opdracht.

Samenwerkingsovereenkomst

Het verschil met de samenwerkingsovereenkomst is dat er bij deze verbintenis van beide kanten verplichtingen zijn tot het verrichten van werkzaamheden. Er is dus geen sprake van één opdrachtnemer en één opdrachtgever maar twee partijen die over en weer diensten verlenen aan elkaar.

Welke regels gelden er voor de overeenkomst van opdracht?

De meeste regels rond de overeenkomst van opdracht zijn te vinden in art. 7:400 en verder. Het grootste deel van die regels zijn van regelend recht, wat inhoudt dat er van de wet mag worden afgeweken en dat het kan worden aangevuld. Zo kun je bijvoorbeeld overeenkomen dat de (professionele) opdrachtgever niet het recht heeft om de overeenkomst te allen tijde op te kunnen zeggen.

Van een aantal bepalingen mag echter niet worden afgeweken, deze bepalingen zijn van dwingend recht en staan in art. 7:413 BW. Een voorbeeld van zo’n wettelijke bepaling is dat een natuurlijk persoon die de overeenkomst niet is aangegaan in de uitoefening van een bedrijf de overeenkomst te allen tijde mag opzeggen.

Verplichtingen opdrachtnemer

De belangrijkste plicht van de opdrachtnemer is dat hij de opdracht als een goed opdrachtnemer moet uitvoeren. Hij heeft daarbij in beginsel een inspanningsverplichting, en geen resultaatsverplichting. Dat houdt in dat de opdrachtnemer zijn uiterste best moet doen om het gewenste resultaat te bereiken. In principe moet hij dat zelf doen, tenzij anders is afgesproken.

Daarnaast moet de opdrachtnemer de aanwijzingen van de opdrachtgever volgen, mits deze op tijd gegeven en niet onredelijk zijn. Ook heeft de opdrachtnemer de plicht om de opdrachtgever op de hoogte te houden van zijn werkzaamheden en moet het aangeven wanneer hij klaar is met zijn werk.

Bij een overeenkomst tussen meerdere opdrachtnemers zijn in beginsel alle opdrachtnemers voor de gehele opdracht aansprakelijk.

Verplichtingen opdrachtgever

De opdrachtgever heeft de plicht om de opdrachtnemer die de overeenkomst in de uitoefening van zijn bedrijf is aangegaan te betalen. Als de hoogte van het loon niet is afgesproken wordt dat op de gebruikelijke wijze berekend. Is ook dat niet mogelijk dan moet er een redelijk loon worden betaald.

Daarnaast moet de opdrachtgever ook de onkosten vergoeden die niet in het loon zijn inbegrepen. Dit zal moeten blijken uit de overeenkomst van opdracht. Is er sprake van meer dan één opdrachtgever dan zijn alle opdrachtgevers individueel aansprakelijk tegenover de opdrachtnemer.

De opdrachtgever moet er ook voor zorgen dat de opdrachtnemer zijn werkzaamheden veilig kan uitvoeren. Dit valt onder het goed opdrachtgeverschap. De opdrachtgever is verantwoordelijk voor de schade die is ontstaan door onnodige gevaarlijke situaties die niet bij de opdracht horen.

Beëindiging of opzegging overeenkomst van opdracht

Het bijzondere aan het opzeggen van de overeenkomst van opdracht is dat de opdrachtgever te allen tijde de overeenkomst kan opzeggen, dit recht heeft de opdrachtnemer in beginsel niet. In de rechtspraak is wel gebleken dat de redelijkheid en billijkheid dit recht bij een professionele opdrachtgever (uit hoofde van een bedrijf) in de weg kunnen staan, een particuliere opdrachtgever heeft dit recht altijd. De opdrachtgever is bij een tussentijdse opzegging wel een redelijk loon verschuldigd aan de opdrachtnemer.

De professionele opdrachtnemer mag de opdracht alleen opzeggen als deze voor onbepaalde tijd is afgesproken. Een overeenkomst van opdracht voor bepaalde tijd mag de opdrachtnemer alleen opzeggen in het geval van gewichtige redenen.

Wat moet er in een overeenkomst van opdracht staan?

Wat er in de overeenkomst van opdracht komt te staan hangt natuurlijk af van het type opdracht. Toch zijn er een aantal belangrijke punten die in elke overeenkomst van opdracht staan.

Titel van de overeenkomst

In de overeenkomst van opdracht moet expliciet vermeld staan dat het om een overeenkomst van opdracht gaat en niet om een arbeidsovereenkomst. De titel van de overeenkomst is niet doorslaggevend als het komt tot een geschil over de aard van de overeenkomst maar het kan wel helpen.

Gegevens

De gegevens van zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer. Hierbij kun je denken aan de persoonsnaam, bedrijfsnaam, adres en een btw-nummer.

Omschrijving van de werkzaamheden

Er moet duidelijk omschreven zijn wat de opdracht is of wat de werkzaamheden zijn. Dit kan een eventueel geschil over de werkzaamheden voorkomen. De opdrachtnemer moet wel vrij zijn in wanneer en hoe hij de opdracht precies wil voltooien.

Termijn

Vermeld zowel de start als de looptijd van de overeenkomst. Als de einddatum onduidelijk is kun je ook vermelden dat de overeenkomst eindigt na het afronden van de opdracht.

Vergoeding

Uiteraard mag de vergoeding in de overeenkomst niet ontbreken. Neem heel duidelijk op of er een uurtarief wordt gerekend of een vaste prijs, hoe het zit met de btw en of er onkosten mogen worden gerekend. Daarnaast is het belangrijk om een betalingstermijn af te spreken en vast te leggen wanneer het eerste betaalmoment is.

Zelfstandigheid ondernemer

Benadruk in de overeenkomst van opdracht dat de opdrachtnemer een bepaalde zelfstandigheid heeft in hoe en wanneer hij de opdracht wil uitvoeren. Dit om een eventuele fictieve dienstbetrekking of schijnzelfstandigheid te voorkomen. Je kunt ook opnemen dat de opdrachtnemer de vrijheid heeft om een ander het werk te laten doen, mits dit niet ten koste gaat van de kwaliteit.

Aansprakelijkheid van partijen

Wat ook niet mag ontbreken in de overeenkomst is wie er in welke gevallen aansprakelijk is voor schade. In beginsel is de opdrachtgever aansprakelijk voor schade die door een onnodige onveilige situatie is ontstaan. Aan de andere kant zijn er tal van beroepen waar de opdrachtnemer rekening moet houden met bepaalde schade. Ook kun je opnemen wie er verantwoordelijk is voor het afsluiten van bepaalde verzekeringen.

Beëindiging of tussentijdse opzegging overeenkomst

Vergeet niet op te nemen hoe de overeenkomst beëindigd kan worden. In beginsel mag de opdrachtgever de opdracht te allen tijde opzeggen, maar het is mogelijk een bepaling op te nemen die ervoor zorgt dat de opdrachtnemer deze zelfde bevoegdheid heeft. Daarnaast kun je een bepaling opnemen die regelt of en hoe er tussentijds opgezegd mag worden.

Algemene voorwaarden

Beide partijen kunnen in de overeenkomst opnemen dat er algemene voorwaarden van toepassing zijn op de overeenkomst. Het is daarbij wel belangrijk dat de algemene voorwaarden bij het sluiten van de overeenkomst worden overhandigd. Ook moet je voor het moment van een eventuele offerte of opdrachtbevestiging melden dat er algemene voorwaarden van toepassing zijn.

Voor bedrijven die met particulieren handelen gelden er beperkingen aan het opstellen van algemene voorwaarden.

Voorbeeld van een zzp overeenkomst van opdracht

De Belastingdienst heeft op zijn website allerlei verschillende modelovereenkomsten staan die je kunt downloaden en gebruiken. Het nadeel van het gebruiken van zo’n modelovereenkomst is echter dat er weinig ruimte overblijft voor maatwerk en dat je daarnaast zelf moet uitvogelen welke bepalingen op jouw overeenkomst van toepassing zijn.

Ook bestaan er tal van gratis online voorbeelden van de overeenkomst van opdracht die je zo van internet kunt plukken. Het is uiteraard maar de vraag hoe betrouwbaar deze overeenkomsten zijn en in hoeverre de overeenkomsten nog up to date zijn. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat deze voorbeelden bepalingen gebruiken die wettelijk helemaal niet zijn toegestaan.

Hoe stel je zelf een overeenkomst van opdracht op?

Het is ook goed mogelijk om zelf een overeenkomst van opdracht te schrijven. In dat geval neem je het voorbeeld van de Belastingdienst als basis en vul je het aan met de wensen van jezelf en je opdrachtgever. Ondanks dat het eenvoudig lijkt, kleven daar net als bij de gratis voorbeelden op internet de volgende nadelen aan:

• De overeenkomst van opdracht is niet specifiek gericht op jouw type opdracht

• De bepalingen die je toevoegt zijn misschien niet gericht op de actuele wet- en regelgeving

• Het zou kunnen dat je bepalingen toevoegt die in strijd zijn met de wet en daardoor buiten toepassing gelaten kunnen worden

• Het voorbeeld van de Belastingdienst laat weinig ruimte tot maatwerk

Zelf een overeenkomst van opdracht bij Legal Fit opstellen

Bij Legal Fit van Nationale-Nederlanden, kun je heel eenvoudig zelf een overeenkomst van opdracht opstellen die specifiek is afgestemd op jouw opdracht.

De overeenkomsten zijn altijd aangepast aan de huidige wetgeving en bevat standaardbepalingen die door de Belastingdienst zijn goedgekeurd en waarmee de overeenkomst niet gekwalificeerd is als dienstverband. De documenten worden onderhouden door topjuristen en bieden een 100%-tevredenheidsgarantie.